ابزارهای گردآوری پژوهش، وسایل و روشهایی هستند که پژوهشگران برای جمعآوری اطلاعات و دادهها در یک تحقیق استفاده میکنند. این ابزارها بسته به نوع پژوهش میتوانند متفاوت باشند. در زیر به برخی از مهمترین ابزارهای گردآوری پژوهش اشاره میکنیم:
1. **پرسشنامه**: پرسشنامهها شامل مجموعهای از سوالات هستند که به منظور جمعآوری اطلاعات از یک گروه خاص طراحی میشوند. آنها میتوانند شامل سوالات باز (که نیاز به پاسخ طولانی دارند) یا سوالات بسته (که پاسخهای مشخصی دارند) باشند.
2. **مصاحبه**: این روش شامل گفتوگو با افراد برای جمعآوری اطلاعات است. مصاحبهها میتوانند ساختار یافته (با سوالات ثابت) یا غیرساختار یافته (با سوالات آزاد) باشند.
3. **مشاهده**: در این روش، پژوهشگر به طور فعال به مشاهده رفتارها و رویدادها میپردازد و اطلاعات را به طور مستقیم جمعآوری میکند. این روش معمولاً در مطالعات اجتماعی و روانشناسی استفاده میشود.
4. **آزمونها و سنجشها**: این ابزارها شامل آزمونهای استاندارد و سنجشهای خاص هستند که به منظور اندازهگیری ویژگیها یا تواناییهای خاص افراد یا گروهها استفاده میشوند.
5. **تحلیل متون**: در این روش، پژوهشگر به مطالعه متون موجود (مثل کتابها، مقالات، گزارشها و...) میپردازد تا اطلاعات مورد نیاز را استخراج کند.
6. **گروههای تمرکز**: این روش شامل گفتگو با گروهی از افراد (معمولاً ۶ تا ۱۰ نفر) در مورد یک موضوع خاص است. هدف این است که نظرات و تجربیات مختلف افراد جمعآوری شود.
انتخاب ابزار مناسب بستگی به هدف پژوهش، نوع دادههایی که باید جمعآوری شوند و منبع دادهها دارد. هر کدام از این ابزارها مزایا و معایب خاص خود را دارند و پژوهشگر باید با توجه به شرایط تحقیق، بهترین گزینه را انتخاب کند.